W globalnym świecie coraz częściej spotykamy się z sytuacją, w której w jednym zespole pracują osoby z różnych krajów i kultur. Pierwszą barierą zatrudniając cudzoziemca, z jaką musimy się zmierzyć jest bariera językowa. Jak sobie z tym radzić?
Organizacja polityki językowej w miejscu pracy zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj działalności firmy, jej wielkość, skład pracowników oraz konkretne potrzeby operacyjne. Kluczowe jest natomiast dążenie do jasnej komunikacji opartej na wspierającym środowisku, gdzie każdy czuje się dobrze pomimo trudności związanych z językiem.
Dwujęzyczność i tłumaczenie dokumentów
Kiedy etap rekrutacji mamy już za sobą, kolejnym stadium, gdzie bariera językowa odgrywa znaczącą rolę jest proces związany z podpisaniem umowy i onboardingiem. W polskim prawie kwestie dotyczące języka umów z obcokrajowcami są regulowane przepisami, które mają na celu zapewnienie jasności i zrozumiałości dokumentów dla wszystkich stron. Najczęstszą praktyką jest sporządzanie umowy dwujęzycznej, gdzie tekst jest równocześnie zapisany w języku polskim i w języku obcym zrozumiałym dla cudzoziemca (np. angielski, hiszpański, ukraiński). Kluczowe jest, żeby mieć pewność, że pracownik cudzoziemiec rozumie treść umowy. Czasami warto także wyjaśnić dodatkowo konsekwencje płynące z poszczególnych zapisów.
Niezbędne szkolenia
Kodeks pracy mówi wprost, że nie wolno dopuścić pracownika do pracy, kiedy nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub bez znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Zasady te są takie same dla wszystkich pracowników, bez względu na pochodzenie. Kluczowe jest więc takie przeprowadzenie szkolenia, aby przyniosło ono wymierny efekt. Szkolenia mogą być przeprowadzone z pomocą tłumacza- również w formie online. Warto podkreślić, że w przypadku wystąpienia wypadku przy pracy, Państwowa Inspekcja Pracy zbada czy pracodawca dopełnił obowiązku w postaci zapoznania pracownika z zasadami obowiązującymi i czy było ono skuteczne tzn. czy cudzoziemiec zrozumiał treści.
Piktogramy i materiały graficzne
Dobrym pomysłem jest też stosowanie infografik i piktogramów, które są zrozumiałe niezależnie od języka, jakim się posługujemy. Mogą to być informacje z zasadami BHP pokazujące obowiązkowe środki ochrony osobistej (kaski, rękawice, okulary ochronne) i niebezpieczne miejsca i działania (wysokie napięcie, materiały łatwopalne) albo graficzne przedstawienie instrukcji obsługi maszyn czy zasady pracy na wysokościach.
Codzienna komunikacja
Nie wolno zapominać, że poza obowiązkowymi spotkaniami dochodzi do całej masy interakcji pracowników w mniej formalnych sytuacjach: na stołówce, podczas przerw, w drodze do pracy. Pracodawcy coraz chętniej decydują się, aby wesprzeć pracowników w nauce języka. Często takie kursy odbywają się w miejscu pracy, a czasami wystarczy odpowiednio tym procesem pokierować i wskazać materiały do nauki, które mogą okazać się przydatne albo pomóc w kontakcie z instytucją albo organizacją pozarządową, która takiego wsparcia udziela. W mniejszych zespołach można wyznaczyć jeden język komunikacji na podstawie dominującego języka w zespole. Przyda się także jasne ustalenie, kiedy i w jakich sytuacjach używamy którego języka, np. angielski do raportów, polski do codziennych rozmów. Opieka polskiego koordynatora może być pomocna, ale traktowanie go każdorazowo jak tłumacza może rodzić problemy i być powodem niedomówień. Oznacza to też, że następuje podział na osoby posługujące się językiem polskim i tych nieznających język. Ciężko wtedy o poczucie przynależności i budowanie wspólnoty.
Technologia
Nie sposób nie wspomnieć w tym wpisie o technologii i tym jak bardzo może ona nam ułatwić współpracę. Obecnie istnieje mnóstwo aplikacji tłumaczących czy programów do rozpoznawania mowy, które mogą być wspierające w codziennej komunikacji zarówno pisemnej jak i ustnej. Oferują one pomoc w zrozumieniu specyficznych terminów i fraz podczas pracy nad tekstami technicznymi czy prawnymi. Dobrym pomysłem może być także implementacja systemów, które automatycznie tłumaczą e-maile i inne komunikaty.
Podsumowując: aby przełamać barierę językową i uczynić komunikację jasną i zrozumiałą i co za tym idzie aby zapewnić bezpieczeństwo i efektywność pracy, ważne jest żeby:
- Stosować proste i bezpośrednie języki w komunikacji ustnej i pisemnej
- Zapewnić wsparcie tłumaczeniowe tam, gdzie jest to konieczne
- Promować naukę języka poprzez regularne szkolenia i kursy
- Korzystać z technologii i narzędzi wspierających komunikację
Bariera językowa nie musi być przeszkodą na drodze do zatrudnienia pracowników z innych krajów. Warto jednak podjąć pewne kroki, aby ją pokonać i zrozumieć środowisko w jakim będziemy funkcjonować.
Zapraszamy do lektury wywiadu, w którym Maryia Olszewska, koordynatorka ds. zatrudniania cudzoziemców w firmie Profile VOX opowiada o współpracy z pracownikami cudzoziemcami https://stowarzyszenie-welcome.pl/2024/06/03/rozmowa-o-wspolpracy-z-pracownikami-cudzoziemcami-z-maryia-olszewska-koordynatorka-ds-zatrudniania-cudzoziemcow-w-firmie-profile-vox/
Dołącz do naszego stowarzyszenia i wspólnie budujmy lepszą przyszłość dla pracowników-obcokrajowców!