Według badania Deloitte na zlecenie UNHCR, Agencji ONZ ds. Uchodźców, uchodźcy z Ukrainy mają pozytywny wpływ na polską gospodarkę generując 0,1-1,1% PKB w 2023 roku. Eksperci spodziewają się, że wielkość tego udziału będzie rosła i w dłuższej perspektywie wyniesie 0,9-1,3% PKB. Poniżej przedstawiamy kilka danych, których dowiadujemy się z tego obszernego raportu, opublikowanego po 2 latach od wybuchu wojny w Ukrainie.
Aspekty obecności uchodźców są wielowymiarowe i obejmują zarówno strefę ekonomiczną i społeczną. Mimo wielu trudności obywatele Ukrainy szybko stali się częścią polskiego społeczeństwa jako konsumenci, pracownicy, przedsiębiorcy i podatnicy. Niezwłoczne otwarcie polskiego rynku pracy i bliskość kulturowa pomogła dopasować się do rynku pracy. Szacuje się, że w Polsce pracuje 759 tys. Ukraińców, a część z nich założyło własną firmę albo pracują jako freelancerzy.
Wszystkie sektory gospodarki odnotowały wzrost liczby pracowników z obywatelstwem ukraińskim, najwięcej w przemyśle (34tys.) i zakwaterowaniu i wyżywieniu (18tys.). Poziom życia jest natomiast znacznie niższy niż np. obywateli polskich z powodu m.in. dużych kosztów związanych z wynajmem mieszkania i braku własności nieruchomości.
Struktura ludności
Jeśli chodzi o strukturę ludności to do 2021 byli to głównie mężczyźni (około 2/3) poszukujący pracy, natomiast po wybuchu pełnoskalowej wojny były to głównie kobiety i dzieci (Według rejestru PESEL odpowiednio 63,7% i 36,3%).
Rozproszenie geograficzne
Migracje zarobkowe zmieniły się na przymusowe migracje uchodźcze z blisko 16 milionami przejść granicznych do Polski i 14.2 milionami przejść w przeciwnym kierunku- do Ukrainy. Takiego ruchu migracyjnego nie obserwowaliśmy od czasów II wojny światowej. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że nie wszyscy uchodźcy zostali w Polsce. Część migrowała dalej do innych krajów Unii Europejskiej lub wracała do swojego kraju. Mężczyźni przebywający w Polsce przed 24.02.2022 roku podejmowali decyzję o wstąpieniu do wojska i powrocie do ojczyzny.
O odpływie pracowników z Ukrainy pisaliśmy tutaj: https://stowarzyszenie-welcome.pl/2023/10/17/odbudowa-ukrainy-i-odplyw-pracownikow-z-polski/
W wielu krajach europejskich uchodźcy zostali rozproszeni geograficznie, aby rozłożyć koszty ich przyjęcia, złagodzić napięcia na rynku mieszkaniowym i usług publicznych i uniknąć tworzenia enklaw etnicznych. Skutki takich działań mogą mieć jednak negatywne konsekwencje dotyczące dostępu do rynku pracy. W miejscach o słabej sile roboczej trudniej wykorzystać potencjał i kwalifikacje migrantów. Mimo to Polska jest liderem pod względem zatrudniania migrantów ze wskaźnikiem wynoszącym 65% według szacunków NBP. Dla porównania wskaźnik ten wynosi 61% w USA, 61% w Wielkiej Brytanii i 56% w Szwecji.
Od początku inwazji rosyjskiej liczba ukraińskich pracowników objętych ubezpieczeniem wzrosła w Polsce o 126 tysięcy. Realnie liczba ta jest większa, ZUS zidentyfikował 228 tys. nowo zarejestrowanych ubezpieczonych czynnych na dzień 31.03.2023r. Biorąc pod uwagę ile osób posiada w Polsce aktywny numer PESEL UKR, dałoby to zatrudnienie na poziomie 43%. Ta liczba nie obejmuje jednak pracy bez ubezpieczenia i na podstawie umów cywiloprawnych- wtedy zatrudnienie wynosiłoby 60%. Należy także pamiętać, że przed rozpoczęciem wojny w Ukrainie ponad 500 tys. Ukraińców płaciło składki na ubezpieczenie społeczne w Polsce.
Bariera językowa
Mimo, że 48% uchodźców posiada wyższe wykształcenie (ankieta NBP, 2022 rok), nie wykorzystują oni w pełni swojego potencjału na polskim rynku pracy. W maju 2022 roku 46% przybywających zadeklarowało, że w ogóle nie zna języka polskiego, a w listopadzie 2022 roku wskaźnik ten wynosił 21%. Choć to nadal duża reprezentacja osób z ryzykiem ograniczania dostępu do rynku pracy właśnie z powodu nieznajomości języka
Na wpływ na wzrost PKB z powodu napływu pracowników z Ukrainy ma wpływ kilka czynników. Wiele wydatków Ukraińców w Polsce zostało sfinansowanych z oszczędności, nastąpił wzrost siły roboczej i dynamizacja sektora usług.
Całość raportu Deloitte dostępna w linku: https://data.unhcr.org/en/documents/details/106993
Dołącz do naszego stowarzyszenia i wspólnie budujmy lepszą przyszłość dla pracowników-obcokrajowców!